Grytten: - Alkoholprisane er halverte
Leiv Arne Grimstad
03. september 2022
I følgje økonomiprofessor Ola Honningdal Grytten er alkoholprisane her i landet halverte dei siste 20-25 åra, halde opp mot den generelle lønsutviklinga.
Dette kom fram då Grytten under IOGT sitt inspirasjonsmøte i Ålesund 26. august tok eit oppgjer med myten om at staten tener rått på alkoholavgifta.
- Men alkoholavgifta står faktisk for ein svært liten del av staten sine inntekter, berre mellom 0,2 og 0,3 prosent, fortalde han.
- Set ein alkoholprisen til 115 i 1992, så var han 100 i 1998 – og (hald deg fast): 55 i dag! fortalde Grytten.
- Alkohol er blitt veldig mykje billigare, og mykje av prisnedgangen skjedde under Bondevik-regjeringa, sa Grytten via ein video-link frå Oslo.
Berre Danmark har færre fråhaldsfolk
Grytten sitt tema var dei ”makroøkonomiske” konsekvensane av rusbruk i eit samfunn. – Norge, slo han fast, - har gått frå å vere eit land med ekstremt mange fråhaldsfolk i siste halvdel av 1800-talet og eit godt stykke ut på 1900-talet – til i dag å vere eit land med ekstremt få fråhaldsfolk.
– Det er no faktisk berre Danmark som har færre fråhaldsfolk enn oss, sa han.
- Tala er usikre, sa Grytten, - men ein trur at det i 1830 vart drukke 20 liter alkohol per innbyggar i året. Den elendigheita som følgde rusbruken gav fråhaldsrørsla bein å gå på slik at nordmenn på kort tid gjekk frå å vere fulle til edru. Med dette steig levealderen – og landet gjekk inn i ein sterk økonomisk vekst. Puritanismen auka både arbeidsmoralen og investeringslysta, sa Grytten, som la til at alkoholbruken igjen begynte å skyte fart for alvor frå slutten av 1960-åra.
Billegare alkohol - fleire skadde
Grytten vedgjekk at det var vanskeleg å estimere alkoholen sine skadeverknader i pengar, men han drista seg likevel til å kome med tal som sa at medan kostnadene i 2013 låg 22,3 milliardar over staten sine alkoholavgiftsinntekter, så låg dei i 2021 40 milliardar over.
- Dette vil igjen seie, sa Grytten, - at alkoholskadane kostar kvar innbyggar i Norge om lag 5.000,- kroner i året – og kvar arbeidstakar ca. 10.000,- kroner.
Grytten såg likevel nokre lyspunkt. Fleire unge enn før tek eit fråhaldsstandpunkt. Særleg i Storbritannia er dette ein tydeleg trend.
Relaterte saker
Inger Lise Hansen, generalsekretær i Actis, rusfeltet sitt samarbeidsorgan, opna sitt innlegg under IOGT sitt inspirasjonsseminar i Ålesund med å peike på mengda av fake news i informasjonsflaumen kring rusbruk – og særleg i sosiale medier.
Kva er fleip og kva er fakta i kunnskapsformidlinga på rusfeltet? Det var overskrifta då leiar av IOGT Midt-Norge, Per Arne Lillebø, kalla inn til inspirasjonsseminar på Rica Parken Hotel i Ålesund fredag 29. november.
Den raude tråden under IOGT Midt-Norge sitt inspirasjonseminar i Ålesund 26. august var visjonen om å kunne skape trygge oppvekstmiljø med ansvarlege vaksne.
I IOGT Region Midt-Norge har ein i mange år kombinert det å stå på standar og verve med telefonringing. Regionleiar Per-Arne Lillebø utnyttar tida når han er på reisefot til også å nå tak i folk via telefon.
Meiner leiar i IOGT Region midt-Norge, Per-Arne Lillebø.
En økning i alkoholprisene er forbundet med en nedgang i bl.a. promillekjøring og trafikkulykker, skrumpleverdødelighet, selvmord og volds- og vinningskriminalitet.
Nyheter
Lamin Frank Coker (35) var lei av at de alkoholfrie alternativene alltid var litt dårligere. Nå har han skapt det som kanskje er festivalens mest eksklusive område – helt uten alkohol.
Den ruspolitiske organisasjonen IOGT gjenvalgte sist søndag Ørnulf Thorbjørsen fra Trondheim som leder for to år, mens Elisabeth Hagen fra Elverum ble valgt til ny nestleder.
-Vi er en tradisjonsrik organisasjon som feirer 150-årsjubileum i 2027, samtidig som vi er en samfunnsaktuell ruspolitisk organisasjon i Norge i dag, sa Thorbjørnsen til landsmøtet.
FORUT er en del av IOGTs organisasjonsfamilie, og denne våren har FORUT lagt bak seg enda et hektisk og innholdsrikt halvår med kampanjer i norske barnehager og skoler.