Grytten: - Alkoholprisane er halverte
Leiv Arne Grimstad
03. september 2022
I følgje økonomiprofessor Ola Honningdal Grytten er alkoholprisane her i landet halverte dei siste 20-25 åra, halde opp mot den generelle lønsutviklinga.
Dette kom fram då Grytten under IOGT sitt inspirasjonsmøte i Ålesund 26. august tok eit oppgjer med myten om at staten tener rått på alkoholavgifta.
- Men alkoholavgifta står faktisk for ein svært liten del av staten sine inntekter, berre mellom 0,2 og 0,3 prosent, fortalde han.
- Set ein alkoholprisen til 115 i 1992, så var han 100 i 1998 – og (hald deg fast): 55 i dag! fortalde Grytten.
- Alkohol er blitt veldig mykje billigare, og mykje av prisnedgangen skjedde under Bondevik-regjeringa, sa Grytten via ein video-link frå Oslo.
Berre Danmark har færre fråhaldsfolk
Grytten sitt tema var dei ”makroøkonomiske” konsekvensane av rusbruk i eit samfunn. – Norge, slo han fast, - har gått frå å vere eit land med ekstremt mange fråhaldsfolk i siste halvdel av 1800-talet og eit godt stykke ut på 1900-talet – til i dag å vere eit land med ekstremt få fråhaldsfolk.
– Det er no faktisk berre Danmark som har færre fråhaldsfolk enn oss, sa han.
- Tala er usikre, sa Grytten, - men ein trur at det i 1830 vart drukke 20 liter alkohol per innbyggar i året. Den elendigheita som følgde rusbruken gav fråhaldsrørsla bein å gå på slik at nordmenn på kort tid gjekk frå å vere fulle til edru. Med dette steig levealderen – og landet gjekk inn i ein sterk økonomisk vekst. Puritanismen auka både arbeidsmoralen og investeringslysta, sa Grytten, som la til at alkoholbruken igjen begynte å skyte fart for alvor frå slutten av 1960-åra.
Billegare alkohol - fleire skadde
Grytten vedgjekk at det var vanskeleg å estimere alkoholen sine skadeverknader i pengar, men han drista seg likevel til å kome med tal som sa at medan kostnadene i 2013 låg 22,3 milliardar over staten sine alkoholavgiftsinntekter, så låg dei i 2021 40 milliardar over.
- Dette vil igjen seie, sa Grytten, - at alkoholskadane kostar kvar innbyggar i Norge om lag 5.000,- kroner i året – og kvar arbeidstakar ca. 10.000,- kroner.
Grytten såg likevel nokre lyspunkt. Fleire unge enn før tek eit fråhaldsstandpunkt. Særleg i Storbritannia er dette ein tydeleg trend.
Relaterte saker
I januar 1884 hadde IOGT Losje Skjærgaarden sitt første møte i Herøy. Det var 6 år etter at IOGT Norge var starta. Møtevirksomheten i Herøy stansa opp etter få år. Men i 1895 vakna Losje Skjærgaarden opp til nytt liv i Sandnessjøen og har siden hatt jevnlig møtevirksomhet. Aktiviteten ellers har vært noe varierende.
Onsdag 1. mars og torsdag 2. mars kjem regionleiar Per-Arne Lillebø og Tor Martin Flø Gustad i frå regionstyret til IOGT Region Midt-Norge til Namsos. Dei står på infostand på kjøpesenteret, og håper dei får møte mange der i løpet av to dagar.
Tenk deg at du har utfordringar med rus. Du får tilbod om hjelp via kunstig intelligens (KI). Det er forholdsvis nytt på rusfeltet dette med KI. Samtidig ser ein no at mange rehabiliteringsplassar her til lands som tidlegare har hatt menneskeleg varme og faglege hender å tilby brukarar, ikkje lenger får driftstilskot frå staten, og dermed vert lagt ned.
Fordi at vatn sløkkjer tørsten mest effektivt, og kroppen treng vatn for at alle delar av kroppsmaskineriet skal fungere. Vatn er gratis, kaloriritt og lett tilgjengeleg i Norge. Vatn gjer at du toler varmen betre, og det kan gjere at du får mindre vondt i hovudet. Under trening er vatn nødvendig, og etter trening er vatn naudsynt for at kroppen skal kome seg raskt og bli klar for nye prestasjonar. Vatn er nødvendig for å tenkje klart.
Om du vil vere trendy i dag, kan du å lage fargerike og velsmakande mocktails. Slike drinkar er alkoholfrie. Dermed kan du feste saman med andre ein dag, og vere klar til ulike aktivitetar påfølgjande dag. Genialt edrueleg konsept med andre ord.
Etter at vi hadde sparket i gang landsmøtet med en ruspolitisk debatt var det særlig politikk og verving som stod i fokus på årets landsmøte.
Nyheter
IOGT deltok på Stortingets høring på forslaget til ny forebyggings- og behandlingsreform. Der ba vi om et styrket fagmiljø og utvikling av alkoholpolitikk som forebyggende innsats.
21. oktober annonserte Helse Sør-Øst (HSØ) omsider resultatet av anbudsprosessen innen tverrfaglig spesialisert rusbehandling (TSB) – til stor forferdelse for et samla rusmiddelfelt som oppfatta konklusjonene til HSØ som reine raseringa av feltet.
Kva er fleip og kva er fakta i kunnskapsformidlinga på rusfeltet? Det var overskrifta då leiar av IOGT Midt-Norge, Per Arne Lillebø, kalla inn til inspirasjonsseminar på Rica Parken Hotel i Ålesund fredag 29. november.