Grytten: - Alkoholprisane er halverte
Leiv Arne Grimstad
03. september 2022
I følgje økonomiprofessor Ola Honningdal Grytten er alkoholprisane her i landet halverte dei siste 20-25 åra, halde opp mot den generelle lønsutviklinga.
Dette kom fram då Grytten under IOGT sitt inspirasjonsmøte i Ålesund 26. august tok eit oppgjer med myten om at staten tener rått på alkoholavgifta.
- Men alkoholavgifta står faktisk for ein svært liten del av staten sine inntekter, berre mellom 0,2 og 0,3 prosent, fortalde han.
- Set ein alkoholprisen til 115 i 1992, så var han 100 i 1998 – og (hald deg fast): 55 i dag! fortalde Grytten.
- Alkohol er blitt veldig mykje billigare, og mykje av prisnedgangen skjedde under Bondevik-regjeringa, sa Grytten via ein video-link frå Oslo.
Berre Danmark har færre fråhaldsfolk
Grytten sitt tema var dei ”makroøkonomiske” konsekvensane av rusbruk i eit samfunn. – Norge, slo han fast, - har gått frå å vere eit land med ekstremt mange fråhaldsfolk i siste halvdel av 1800-talet og eit godt stykke ut på 1900-talet – til i dag å vere eit land med ekstremt få fråhaldsfolk.
– Det er no faktisk berre Danmark som har færre fråhaldsfolk enn oss, sa han.
- Tala er usikre, sa Grytten, - men ein trur at det i 1830 vart drukke 20 liter alkohol per innbyggar i året. Den elendigheita som følgde rusbruken gav fråhaldsrørsla bein å gå på slik at nordmenn på kort tid gjekk frå å vere fulle til edru. Med dette steig levealderen – og landet gjekk inn i ein sterk økonomisk vekst. Puritanismen auka både arbeidsmoralen og investeringslysta, sa Grytten, som la til at alkoholbruken igjen begynte å skyte fart for alvor frå slutten av 1960-åra.
Billegare alkohol - fleire skadde
Grytten vedgjekk at det var vanskeleg å estimere alkoholen sine skadeverknader i pengar, men han drista seg likevel til å kome med tal som sa at medan kostnadene i 2013 låg 22,3 milliardar over staten sine alkoholavgiftsinntekter, så låg dei i 2021 40 milliardar over.
- Dette vil igjen seie, sa Grytten, - at alkoholskadane kostar kvar innbyggar i Norge om lag 5.000,- kroner i året – og kvar arbeidstakar ca. 10.000,- kroner.
Grytten såg likevel nokre lyspunkt. Fleire unge enn før tek eit fråhaldsstandpunkt. Særleg i Storbritannia er dette ein tydeleg trend.
Relaterte saker
I mars lanserte organisasjonane Av-og-til, Blå Kors og Actis rapporten «Samfunnskostnader ved alkoholbruk». Rapporten er laga av Oslo Economics. Han viser at den samla samfunnskostnaden frå alkoholkonsumet er mellom 80 og 100 milliardar kroner.
Valget nærmer seg, og 31. august stiller partiene med noen av sine toppkandidater fra Oslo til debatt om ruspolitikk.
Den siste uken har spørsmålet om grensehandel og alkoholsalg blusset opp igjen. Dette er ingen ny debatt. I denne artikkelen fra 2003 viser forsker Ragnar Hauge hvordan den norske alkoholpolitikken har gått fra å handle om sosialpolitikk til å bli handelspolitikk.
Onsdag 1. mars og torsdag 2. mars kjem regionleiar Per-Arne Lillebø og Tor Martin Flø Gustad i frå regionstyret til IOGT Region Midt-Norge til Namsos. Dei står på infostand på kjøpesenteret, og håper dei får møte mange der i løpet av to dagar.
Etter at vi hadde sparket i gang landsmøtet med en ruspolitisk debatt var det særlig politikk og verving som stod i fokus på årets landsmøte.
30.mai-2.juni 2019 gjentar vi fjorårets suksess med et sosialt seminar for frivillige, medlemmer og ansatte der du får innblikk i ny fagkunnskap og lærer mer om IOGTs aktiviteter og hvordan vi kan videreutvikle arbeidet vårt.
«Fremtiden» i Pellygata 70 i Sarpsborg
Kristiansand teateret, Kongens gate 2
Litteraturhuset i Bergen, Østre Skostredet 5
Nyheter
Korleis best førebygge mot rus? Dette er hovudtemaet på IOGT sine fagdagar som me arrangerer 10 ulike stader i heile landet i 2023. Fagdagane er ein arena som løfter behovet for god førebygging og gir konkrete innspel – både politisk og til dei som jobbar direkte med ungdom.
9.-11. juni ønsker vi velkommen til IOGTs 98. landsmøte i Bergen. Påmeldingen er åpnet.
Oppdatert informasjon om landsmøtet finner du på iogt.no/landsmote2023
FNs narkotikakommisjon (CND) har sitt årlige møte i Wien i mars. I forbindelse med det inviterte Helse- og omsorgsdepartementets til dialogmøte for organisasjoner på rusfeltet. Her er innspillet fra generalsekretær Hanne Cecilie Widnes, som representerte IOGT.